Чаму настаўнік з вёскі Хатынічы адзначае тры дні нараджэння ў год
Жыве ў Хатынічах чалавек, якога ведаюць шматлікія людзі ў Ганцавіцкім раёне. Ён прысвяціў сваё жыццё педагагічнай справе, быў шмат год старастам вёскі, ёсць у яго і дэпутацкае пасведчанне. Яшчэ і сёння ён дапамагае мясцовым жыхарам вырашаць розныя пытанні, дае каштоўныя парады.
Чаму настаўнік з вёскі Хатынічы адзначае тры дні нараджэння ў год
«Хатынічы – гэта мая вёска. Я тут нарадзіўся, застаўся жыць, працаваў і жыву сёння», – кажа Андрэй Андрэевіч Ярашэвіч, герой нашага аповеду.
Былы настаўнік тлумачыць, адкуль пайшла назва Хатынічы:
«Навукоўцы мяркуюць, што назва Хатынічы ўтварылася ад слова «хатулі» – на Палессі так называлі драўляны абутак – або ад слова «хата». Але я з афіцыйнай версіяй не згодны і мяркую, што назва пайшла ад слова «хацець» – жадаць. У суседніх Раздзялавічах пра нас кажуць «хаценаўцы», а не «хатынаўцы».
У Хатынічах існуе свая адметная гутарка. Жыхар вёскі на вядро скажа «вадро», на мяшок – «машок». Хатынічы некалі былі валасным цэнтрам.
Дзед Ярашэвіча Васілій Іосіфавіч быў некалі старастам воласці. Калі Якуб Колас пасля сканчэння настаўніцкай семінарыі быў накіраваны ў вёску Люсіна, яны неаднойчы бачыліся.
Якуб Колас прыязджаў у Хатынічы за школьнымі прыладамі, картамі, сшыткамі. Дарэчы, Хатынічы апісваюцца ў трылогіі Я. Коласа «На ростанях» (у першай аповесці «У палескай глушы») пад назвай Хатовічы.
КАЛІ АДЗНАЧАЦЬ ДЗЕНЬ НАРАДЖЭННЯ?
Нарадзіўся хатынавец у сялянскай сям`і ў 1945 годзе, але мае тры дні нараджэння. Усе мяркуюць, што гэта жарт, але хатынавец расказаў, як так здарылася.
Я скончыў сярэднюю школу ў 1962 годзе. Вучыўся добра. Потым паехаў здаваць экзамены на настаўніка ў Пінскае педвучылішча. Вялікіх гарадоў я баўся, бо вёска наша была адрэзана ад іншых. Каб трапіць у педвучылішча, ішоў 20 кіламетраў пяшком у другі раён да Бобрыка. А адтуль ужо аўтобусам ехаў у Пінск. Апошняя вёска ў нашым раёне – Яловая. Было смешна, што ў некаторых гаспадароў хлеў стаяў у Пінскім раёне, а хата – у Ганцавіцкім. Гаспадыням трэба было ісці даіць кароў з Пінскага ў Ганцавіцкі раён. Потым шыльду мяжы раёнаў пераставілі
Андрэй Андрэевіч Ярашэвіч
Жыхар вёскі Хатынічы
Калі юнак здаў уступныя экзамены, прыйшоў выклік, каб 1 верасня прыехаў на вучобу. Пашпартоў на той час у вясковых жыхароў не было. Пасведчання аб нараджэнні юнак не меў.
Калі прыйшоў выклік, то на вучобу трэба было прывезці пацвярджальны дакумент, што ён Андрэй Андрэевіч Ярашэвіч. Хлопец пайшоў пехатой у Ганцавіцкі ЗАГС.
Пасведчанне шукалі доўга, але не знайшлі і сказалі прыйсці заўтра. Назаўтра сказалі яшчэ раз, каб заўтра прыходзіў. А ўжо было 1 верасня. Трэба было ехаць на вучобу. Хлопец плакаў, бо меў вялікае жаданне стаць настаўнікам.
«1 верасня мне сказалі, што могуць выпісаць пасведчанне аб нараджэнні, але за 15 студзеня 1946 года. А я ж з 1945 года. Мама казала, што я нарадзіўся праз два тыдні пасля свята Пакроваў у сераду. Чаму 15 студзеня 1946 года? Таму што знайшлі недзе ў царкоўных кнігах, што мяне ў гэты дзень хрысцілі. Я сказаў, каб рабілі, што хочуць, хоць запішуць, што я з 1800 года. Толькі б было пацвярджэнне таго, што я – гэта я», – распавядае Андрэй Андрэевіч.
Ён падлічыў, што нарадзіўся прыкладна 28 кастрычніка. Гэта другая серада пасля Пакроваў. Раз у некалькі год яна прыпадае на 26 кастрычніка, а 15 студзеня Андрэя Ярашэвіча афіцыйна зарэгістравалі ў пасведчанні. Можна было ехаць на вучобу.
ВЫПАДАК НАПАЧАТКУ ВУЧОБЫ
«Калі прыехаў на вучобу, у нашай групе пачатковых класаў было 12 хлопцаў і 18 дзяўчат. Пасябраваў я са Сцяпанам Бусько з Бастыні. Ён потым адпрацаваў там 25 год дырэктарам школы. Вырашылі з ім схадзіць у сталоўку паесці. У вёсцы што мы елі?
Маці варыла звычайна кіслую капусту. А яшчэ прэсную вару: крупы альбо макароны. У ступе таўклі проса ці ячмень, а потым варылі. Таксама пяклі аладкі з жытняй мукі, намалоўшы перад гэтым жыта ў жорнах.
І вось прыходзім мы ў афіцэрскую сталовую. А там былі шчы. Мы ўжо ведалі, што гэта вараная капуста. А на другое мы ўзялі суп малочны.
Не паспелі мы тыя шчы даесці, як прыходзяць дзве дамы (мабыць, афіцэрскія жонкі) з прычоскамі і намаляванымі вуснамі і давай смяяцца з нас, як мы з`ядзім усё гэта. А мы з`елі па поўнай місцы шчэй і малочнага супу.А яшчэ выпілі па дзве шклянкі гарбаты з цукрам і хлебам.
У хрушчоўскія часы хлеб у сталоўцы быў бясплатным. Выйшлі са сталоўкі, ідзём і паміж сабой разважаем, што гэтыя дамы нейкія дурныя. Бо мы ж меркавалі, што не дзве першыя стравы з`елі, а першае і другое», – весела расказваў Андрэй Андрэевіч.
ЗБУДАВАЎ ХАТУ – У ВОЙСКА І ЖАНІЦЦА
Уласную хату настаўнік будаваў 10 гадоў. Па норме выдавалася толькі тры кубы лесу ў адзін квартал. Да гэтага часу жыў у старой прадзедавай хаце. Яна працякала і была халодная.
Сшыткі правяраў зімой пры тэмпературы -4 градусы. Лес не давалі з-за таго, што трэба было здаць норму масла. Людзі дзеля гэтага ішлі на хітрыкі. Клалі ў сярэдзіну масла для большай вагі бульбяное пюрэ.
Збіралі масла ўсякімі праўдамі і няпраўдамі. Аднойчы, каб закрыць гэтую праграму, настаўнік купіў два пачачкі маргарыну.
Маці старкавала маргарын на тарцы і дадала ў збітае масла. Атрымаўся масляны шар, які ён і панёс здаваць. Прадаўшчыца ў магазіне разрэзала шар. Унутры нічога шкоднага не было, але яно не пахла маслам.
Калі пабудаваў хату, настаўніка забралі ў войска. Служыў ён у Беламорску (у Карэліі) ля Белага мора ў радыётэхнічных войсках супрацьпаветранай абароны.
«Я быў самы стары салдат, бо забралі ў 27 год. Мне далі адпаведную мянушку «Стары». У мяне да гэтага ўжо было дзесяць гадоў педагагічнага стажу. Аднойчы прыслалі да нас у часць маладзенькага лейтэнанціка, які праводзіў палітзаняткі. А ён гаворыць ды на мяне ўвесь час паглядае. А аднойчы падходзіць і пытаецца: «Андрэй Андрэевіч, ці зразумела я расказваю салдатам?» – расказвае былы педагог.
У 1975 годзе пасля войска настаўнік ажаніўся са сваёй былой вучаніцай Надзеяй. 13 студзеня споўнілася 46 гадоў, як Андрэй Андрэевіч і Надзея Васільеўна пабраліся шлюбам. Розніца ў сужэнцаў – 10 год.
У іх трое дзяцей (сын і дзве дачкі) і сямёра ўнукаў. Дочкі Алена і Людміла – педагогі. Адна з іх жыве ў Ганцавічах, а другая ў Мазыры. Сын Дзмітрый працуе на мытні ў Мінску.
НАСТАЎНІЦТВА І ГРАМАДСКАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ
Акрамя выкладання рускай і беларускай філалогіі ў Хатыніцкай сярэдняй школе, дзе працаваў з 1964 па 2008 год, Андрэй Ярашэвіч выкладаў і ў вячэрняй школе.
«33 гады ўзначальваў вячэрнюю школу ў вёсцы Хатынічы. У мяне вучылася ў трох класах да 100 чалавек. Зараз такога няма ні ў воднай вясковай школе. Заняткі пачыналіся ў 20 гадзін вечара і цягнуліся да апоўначы чатыры разы на тыдзень», – кажа настаўнік.
У 1971 годзе Ярашэвіч скончыў завочна філалагічны факультэт БДУ і стаў у Хатынічах першым настаўнікам з вышэйшай адукацыяй. Працаваў вельмі шмат.
Па яго словах, адпрацоўваў першую змену ў школе і, калі быў невялікі перапынак, прыходзіў дамоў што-небудзь з`есці. А калі не было перапынку, то піў ваду ў школе і бег выкладаць урокі другой змене.
Акрамя ўсяго, шмат разоў настаўнік праводзіў вяселлі. На той час хто гаварыў прыгожа, той і быў тамадой. Дэпутатам сельсавета і райсавета вясковец быў шмат дзясяткаў гадоў.Андрэй Андрэевіч узнагароджаны знакам «Выдатнік народнай асветы».
«23 гады быў старастам вёсак Хатынічы і Яловая. У мае абавязкі ўваходзіла разбіраць праблемы людзей. Пісаў у Брэст, у Мінск, нават у Маскву. Аднаму чалавеку дапамог, каб надбаўка да пенсіі была, бо ён ваяваў на Карэйскай вайне. Бальніцу хацелі закрыць – пісаў у Міністэрства аховы здароўя. Яна працуе для нашых жыхароў і цяпер», – кажа пенсіянер.
ЖЫЦЦЁВЫЯ ЗАХАПЛЕННІ
Андрэй і Надзея Ярашэвічы не так даўно адзначылі юбілеі. 9 студзеня гаспадыні споўнілася 65 год, а 15 студзеня гаспадар адзначыў у трэці раз 75-годдзе.
Акрамя таго, 13 студзеня было 46 год, як сужэнцы пабраліся шлюбам. У Андрэя Андрэевіча глаўкома, але ён шмат чытае, бо не можа без гэтага ўявіць сваё жыццё.
Выпісвае да пяці часопісаў і розныя газеты. Адна з іх – «Ганцавіцкі час». Шкадуе, што на «Народную волю» немагчыма ў сённяшніх умовах падпісацца.
«Цудоўную газету закрылі. Пазбавілі народнай волі народ наш. Гэта вельмі праўдзівая газета была», – засмучана кажа ён.
Акрамя таго, настаўнік некалі вывучаў самастойна нямецкую, іспанскую і арабскую мовы. Мог трохі размаўляць і нешта напісаць на кожнай. Лепш за ўсё ведаў нямецкую і нават час ад часу замяняў настаўніка нямецкай мовы ў школе.
Калі немцы прыязджалі ў Хатынічы, размаўляў з імі без перакладчыка. Ім гэта падабалася. Ён і цяпер памятае некаторыя словы з некалькіх моў.
Гаспадары трымаюць невялікую гаспадарку: парсючкоў, кур, коціка Ігрыка. Хатні любімчык шпарка бегае па хаце і абдзірае шпалеры, а ўночы кладзецца ў нагах і грэе гаспадара сваім цяплом.
Подпишитесь на наш канал